Đột tử ở trẻ sơ sinh là hiện tượng khá phổ biến và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho các bé dưới 1 tuổi tại Hoa Kỳ. Cứ khoảng 2,000 bé sơ sinh thì có một bé chết trong khi ngủ, không rõ vì lý do gì, thường là giữa 3-6 tháng tuổi và trong mùa lạnh thì nhiều hơn, bé trai có nguy cơ đột tử cao hơn bé gái.
Điều đáng sợ là trước đó các bé hoàn toàn khỏe mạnh và không hề có dấu hiệu hay tiền sử bệnh tật và đa phần các bé tử vong trong khi đang ngủ khiến bố mẹ không thể hoặc rất khó nhận biết để xử lý kịp thời.
Nguyên nhân gây ra hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh SIDS
Trong quá trình nghiên cứu, người ta phát hiện ra không có một nguyên nhân đơn lẻ nào có thể gây ra chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS) được. Nói một cách khác, nguy cơ trẻ bị đột tử khi ngủ là do nhiều yếu tố nguy hiểm kết hợp lại. Những yếu tố đó bao gồm:
- Mẹ hút thuốc lá, uống rượu, sử dụng ma tuý khi mang thai.
- Bé sinh non hoặc sinh thiếu kí.
- Bé không được chăm sóc tốt.
- Mẹ dưới 20 tuổi.
- Bé tiếp xúc với khói thuốc lá.
- Giường ngủ quá nóng và bé mặc nhiều quần áo khi ngủ.
- Bé nằm sấp khi ngủ.
Yếu tố liên quan rõ ràng nhất đến SIDS là trẻ sơ sinh nằm sấp khi ngủ. Một số nhà nghiên cứu đưa ra giả thiết là tư thế ngủ nằm sấp sẽ làm đè lên quai hàm của trẻ, làm hẹp đường thở và làm cho bé bị nghẹt thở.
Một giả thuyết khác là việc bé nằm sấp khi ngủ có thể làm tăng nguy cơ “hít ngược trở lại” khí mà bé thở ra, nhất là khi bé ngủ trên nệm mềm hoặc có bộ trải giường, chăn màn, đồ chơi bằng bông nhồi, hoặc gối gần bên mặt. Khi đó bề mặt mềm có thể tạo lớp chắn mỏng quanh miệng của bé và làm chặn lại lượng khí bé thở ra. Nếu bé hít lại lượng khí đó thì lượng O2 trong cơ thể giảm xuống và CO2 tăng lên. Và chính sự thiếu O2 này có thể góp phần dẫn tới việc trẻ sơ sinh bị đột tử trong khi ngủ.
Do đó, trừ những trường hợp đặc biệt được bác sĩ nhi khoa khuyên thì mẹ nên đặt bé sơ sinh nằm ngửa khi đang ngủ.
Một số biện pháp phòng tránh hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh
- Nên đặt bé ngủ trên nệm cứng, đừng cho bé ngủ trên gối, giường nước, đệm nước, da cừu, đi văng, ghế hoặc trên một vật có bề mặt mềm nào khác. Để phòng tránh việc trẻ có thể hít lại khí thải ra, bạn không nên để chăn mền, khăn quàng cổ, đồ chơi nhồi bông, hoặc gối quá mềm gần chỗ bé ngủ.
- Nên đảm bảo bé không cảm thấy quá nóng khi ngủ. Hãy giữ cho phòng bé được thoải mái với nhiệt độ vừa phải có thể cho người lớn mặc áo ngắn tay là được. Một số nhà nghiên cứu khuyến cáo trẻ ngủ quá ấm có thể ngủ sâu hơn và làm cho bé khó thức dậy khi có trở ngại hơn.
Không nên giữ quá ấm sẽ khiến trẻ sơ sinh ngủ sâu hơn và khó thức dậy
- Không nên hút thuốc, uống rượu bia hoặc sử dụng ma tuý khi mang thai và không nên để cho bé tiếp xúc với khói thuốc. Các nhà nghiên cứu phỏng đoán thuốc lá có thể làm ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương cả khi bé còn trong bụng mẹ hay khi đã ra đời làm tăng nguy cơ đột tử của bé trong khi ngủ.
- Nên khám và chăm sóc sức khỏe sớm và đều đặn trước khi sinh.
- Nên đảm bảo bé được khám sức khỏe định kỳ đều đặn.
- Nên cho bé bú sữa mẹ, nếu có thể được. Nhiều bằng chứng cho thấy bé được bú sữa mẹ có thể giảm nguy cơ đột tử ở bé sơ sinh trong khi ngủ. Dẫu chưa có nguyên do gì rõ ràng cho việc này nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng sữa mẹ có thể giúp bé phòng tránh được các bệnh nhiễm trùng và từ đó, bé uống sữa mẹ sẽ làm giảm nguy cơ đột tử khi bé ngủ.
- Nếu bé bị hội chứng trào ngược dạ dày thực quản (GERD) thì nên đảm bảo làm theo hướng dẫn của bác sĩ về việc cho ăn và tư thế ngủ của bé nhé.
- Cho bé ngậm ti giả khi ngủ trong năm đầu đời. Nếu bé không thích thì đừng ép. Ti giả có khả năng làm giảm nguy cơ gây đột tử cho trẻ trong khi ngủ. Nếu bé bú sữa mẹ thì bạn nên chờ sau 1 tháng cho bé quen với việc bú mẹ đã.
- Khi bố mẹ mang bé sơ sinh sang giường mình để cho bé bú hoặc dỗ dành, vuốt ve con thì nên cho bé trở lại nôi hoặc giường cũi của mình khi bé muốn ngủ. Bạn nên để nôi hoặc giường cũi của bé trong phòng ngủ của mình, điều này có thể làm giảm nguy cơ đột tử ở trẻ sơ sinh trong khi ngủ đấy.