Để điều chỉnh hành vi của trẻ 5 – 12 tuổi, cha mẹ có thể sử dụng nhiều biện pháp. Bài viết sau cung cấp cho cha mẹ phương pháp time-out, một cách dạy con ngoan khoa học và hữu hiệu.
Làm gì để điều chỉnh hành vi của trẻ đây?
Trẻ thường có xu hướng tiếp tục một hành vi khi trẻ được khen thưởng và dừng lại một hành vi khi nó bị bác bỏ. Điều quan trọng là cha mẹ nên có tính nhất quán trong việc phản ứng với một hành vi của trẻ, vì sự khen thưởng và trừng phạt của cha mẹ với những hành vi tương tự tại những thời điểm khác nhau có thể khiến trẻ nhầm lẫn.
Khi cha mẹ nghĩ rằng hành vi của trẻ là một vấn đề cần phải quan tâm, cha mẹ có 3 sự lựa chọn (tùy vào độ tuổi, mức độ hành vi,…) trong cách dạy con ngoan này:
- Quyết định rằng những hành vi này không phải là vấn đề vì nó phù hợp với lứa tuổi và giai đoạn phát triển của trẻ.
- Cố gắng ngăn chặn các hành vi này bằng cách bác bỏ hoặc trừng phạt.
- Giới thiệu cho trẻ một hành vi mới mà cha mẹ thích và củng cố nó bằng cách khen ngợi khi trẻ làm theo những hành vi đó.
Ở lựa chọn đầu tiên, khi xem hành vi đó không phải là vấn đề thì cha mẹ không cần can thiệp nhiều. Với lựa chọn thứ hai, cố gắng ngăn chặn các hành vi chưa tốt, cha mẹ đọc kĩ phần dưới đây để nắm rõ cách thức thực hiện nhé! Khi cha mẹ lựa chọn cách thứ 3 để áp dụng cho con, cha mẹ có thể khen ngợi hoặc dùng một phần thưởng khi con có những hành vi tốt.
Cách dạy con ngoan bằng phương pháp time-out
Cách tốt nhất để ngăn chặn hành vi không mong muốn là cha mẹ nên bác bỏ nó, nhưng cách này phải diễn ra trong một thời gian mới mang lại hiệu quả.
Nếu cha mẹ muốn những hành vi này ngừng lại ngay lập tức, cha mẹ có thể sử dụng phương pháp time-out như là một cách điều chỉnh hành vi của trẻ (time out là một khoảng thời gian ngắn khi một đứa trẻ phải ngồi yên lặng như một hình phạt cho hành vi xấu của bản thân).
Dưới đây là cách áp dụng phương pháp time-out cho trẻ:
Áp dụng khi nào? Khi trẻ có các hành vi như giận dữ, hung hăng hoặc có những hành vi nguy hiểm là lúc cha mẹ có thể sử dụng phương pháp time-out cho trẻ. Cha mẹ cần chọn một nơi yên tĩnh, nhàm chán nhưng không đáng sợ để cho trẻ suy nghĩ, chẳng hạn như ghế, góc tường.
Nếu đang không ở nhà, cha mẹ có thể xem xét vị trí và có thể đặt trẻ ngồi trong xe hơi hoặc cho trẻ ngồi ở nơi thích hợp (hãy nhớ, nơi mẹ chọn để thực hiện hình phạt time-out phải là khu vực yên tĩnh, nhàm chán nhưng không đáng sợ nhé).
Như thế nào? Khi các hành vi không thể chấp nhận xảy ra, cha mẹ hãy nói với trẻ đó là những hành vi cha mẹ không chấp nhận và đưa ra lời cảnh báo rằng cha mẹ sẽ đặt trẻ vào khu vực trừng phạt phù hợp (time-out place) nếu như trẻ không dừng những hành vi đó.
Cha mẹ nên giữ bình tĩnh và không được giận dữ, nếu trẻ vẫn tiếp tục có những hành vi sai trái, hãy bình tĩnh và đưa trẻ đến khu vực time-out.
Thiết lập thời gian. Nếu có thể, cha mẹ nên theo dõi trẻ trong suốt thời gian time-out và sử dụng thiết bị đếm thời gian để thiết lập thời gian time-out cho trẻ, tốt nhất nên ngắn gọn (khoảng 1 phút cho mỗi độ tuổi), và nên bắt đầu ngay sau khi cha mẹ đã xác định được khu vực phù hợp (time-out place) hoặc sau khi trẻ bình tĩnh lại nhé.
Trong thời gian đó, cha mẹ nên ở trong tầm nhìn hoặc tầm nghe của trẻ, nhưng không nói chuyện với trẻ. Nếu trẻ rời khỏi khu vực time-out, cha mẹ nên nhẹ nhàng quay lại khu vực đó và xem xét thiết lập lại bộ đếm thời gian. Hoặc nếu trẻ ngồi lâu hơn khoảng thời gian time-out đã thiết lập trước đó, cha mẹ hãy đề nghị trẻ rời khỏi khu vực time-out.
Không thảo luận về các hành vi xấu, nhưng hãy tìm cách khen ngợi và củng cố hành vi tốt của trẻ sau này.
Có nên trừng phạt trẻ bằng các hình phạt thể chất?
Cha mẹ cũng có thể trừng phạt trẻ 5 -12 tuổi bằng những hình phạt về thể chất (như đánh đòn) để ngăn chặn các hành vi không mong muốn. Mặc dù phương pháp này có thể giúp trẻ chấm dứt những hành vi xấu nhưng mặt hạn chế lớn nhất là không dạy cho trẻ cách thay đổi những hành vi đó.
Phương pháp kỷ luật này sẽ giúp trẻ lựa chọn những hành vi tốt. Tuy nhiên, nếu trẻ không phân biệt được đâu là hành vi tốt, đâu là không tốt, trẻ sẽ có khả năng quay lại với những hành vi xấu một cách nhanh chóng.
Cách dạy con ngoan bằng cách trừng phạt trẻ bằng những hình phạt thể chất sẽ trở nên ít hiệu quả và có thể khiến trẻ có những hành vi hung hăng đấy. Cha mẹ nên cân nhắc biện pháp này trước khi muốn điều chỉnh hành vi của trẻ nhé.
- Edward L. Schor, MD, FAAP, 2004, Caring for Your School-Age Child Ages 5 to 12, 3th edn, Bantam Books, USA.
- What you can do to change your child’s. Đọc thêm tại:
<http://familydoctor.org/familydoctor/en/kids/behavior-emotions/child-behavior-what-parents-can-do-to-change-their-childs-behavior.printerview.all.html>. [Ngày 13 tháng 2 năm 2015].
