Giúp trẻ ở độ tuổi vị thành niên chuẩn bị sẵn sàng về cả mặt tinh thần và thể chất để có thể học tập tốt không phải là điều dễ dàng gì. Tuy nhiên, các bậc cha mẹ có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây để giúp trẻ học tốt và thành công hơn ở trường học.
1. Hãy để trẻ ngủ đủ giấc
Một số cha mẹ nghĩ rằng trẻ càng lớn thì ngủ càng ít hơn, tuy nhiên sự thật thì hoàn toàn ngược lại. Trẻ ở tuổi vị thành niên càng lớn lại càng cần ngủ nhiều hơn và ngay cả khi trẻ đã ngủ đủ giấc thì vẫn không tránh khỏi những lúc ngủ gật trong lớp.
Theo những nghiên cứu về giấc ngủ tại bệnh viện Bradley (Hoa Kỳ) cho thấy rằng não bộ của trẻ lớn tiết ra một loại hormone ảnh hưởng đến giấc ngủ gọi là Melatonin trễ hơn một giờ so với các trẻ nhỏ hơn. Điều này không chỉ làm chậm vào giấc ngủ mà còn lấy mất một giờ của giấc ngủ REM, giai đoạn cuối cùng và êm ả nhất của chu kỳ giấc ngủ. Vì vậy nếu trẻ có sự chuẩn bị kĩ càng cho buổi học ngày mai, bạn hãy cho phép trẻ dậy trễ hơn một xíu.
Hãy để trẻ ngủ đủ giấc – một cách gián tiếp để giúp trẻ học tốt
2. Khuyến khích trẻ học và làm bài tập về nhà
Một số trẻ đã từng trải qua nhiều khó khăn trong thời kì chuyển cấp từ tiểu học lên cấp hai thường có khuynh hướng suy nghĩ rằng trí thông minh là do trời định và sự thành công hay thất bại là do số mệnh chứ không phải dựa vào công sức lao động.
Tuy nhiên đối với những trẻ hiểu rõ tầm quan trọng của sự nổ lực thì trẻ sẽ sẵn sàng bỏ nhiều thời gian và công sức để giải quyết những môn học cho dù là rắc rối nhất. Lúc này cha mẹ có thể giúp đỡ con trẻ bằng cách chỉ ra sự khác biệt giữa thành công và thất bại, khích lệ trẻ bằng cách “Con thấy không, con đạt được 9 điểm bài kiểm tra toán. Ba mẹ thấy con có thể làm được tất cả nếu như con chịu để tâm vào nó, ba mẹ rất tự hào về con”.
3. Sắp xếp góc học tập hợp lý
Trẻ ở độ tuổi vị thành niên rất cần một không gian để học tập nên bạn có thể đặt góc học tập của trẻ ở trong phòng ngủ hoặc một nơi riêng tư nào đó trong nhà. Hãy xem đó như là một văn phòng nhỏ của trẻ, mua bàn loại có ngăn kéo và đủ rộng để trẻ có thể bày bừa những dụng cụ học tập một cách thoải mái nhất. Hãy đảm bảo sao cho cả căn phòng của trẻ có đầy đủ ánh sáng, ngoài ra cần mua sắm những vật dụng cần thiết phục vụ cho học tập như từ điển, sách tham khảo… và hãy đặt chúng trong tầm với của trẻ.
Đôi khi trẻ vị thành niên có thể sẽ bị cuốn hút bởi các phương tiện truyền thông như TV, radio.. vì vậy trong thời gian trẻ làm bài tập về nhà thì cả gia đình cần tránh mở TV. Một vài nghiên cứu cho thấy âm thanh từ TV, hoặc thậm chí là âm thanh vọng ra từ phòng khác, có thể làm cản trở sự lưu giữ thông tin cũng như các kĩ năng khác. Nếu một thành viên nào đó trong gia đình muốn xem một chương trình thì bạn cho xem sau, vì các chương trình luôn được thu và phát lại. Có một vài trẻ chia sẻ rằng có thể nghe nhạc trong lúc học bài mà không mất tập trung. Tuy nhiên bạn có thể quan sát năng suất học tập của trẻ và sẽ biết được có nên cho trẻ nghe nhạc trong lúc học nữa hay không.
Mặc dù một khu vực riêng tư cho việc làm bài tập là tốt nhất cho trẻ, nhưng đối với một số môn học đòi hỏi cần sử dụng máy vi tính và Internet thì bạn nên để trẻ làm ở một nơi mà bạn và mọi người có thể nhìn thấy. Bằng cách này bạn có thể giám sát việc sử dụng Internet của trẻ.
4. Thiết lập thời gian làm bài tập về nhà cho trẻ tuổi vị thành niên
Ở trường cấp ba, vào buổi chiều, trẻ thường có các hoạt động ngoại khóa, thể thao hoặc đi làm thêm. Thông thường thì trẻ sẽ làm bài tập sau giờ ăn tối, vì vậy trẻ có xu hướng đi ngủ trễ hơn. Nếu như không có đủ thời gian vào buổi tối để làm bài tập về nhà thì bạn có thể đề nghị trẻ cắt giảm những hoạt động ngoại khóa hoặc thời gian làm thêm.
5. Luôn sẵn sàng để hỗ trợ và trả lời những câu hỏi của trẻ nhưng đừng bao giờ thay trẻ làm bài tập về nhà
Khi trẻ nhờ bạn giúp đỡ thì không phải là một dấu hiệu cho thấy trẻ làm biếng, mà đó là một trong những cách học của trẻ. Bạn cũng cần phải hiểu rằng trẻ có một đống môn học cần học nhưng thực tế là người lớn không phải lúc nào cũng hiểu rõ điều đó. Tất nhiên bạn sẽ luôn mong muốn con em mình giỏi về mọi thứ từ đọc hiểu, chính tả, ghi nhớ cho đến ngoại ngữ…
Tuy nhiên trẻ sẽ cảm thấy thoải mái hơn nếu như biết rằng trẻ không chỉ có một mình và cha mẹ sẽ là trợ thủ đắc lực, luôn bên cạnh để giúp đỡ trẻ bất cứ lúc nào. Bởi vì ngay cả chính bản thân bạn, liệu rằng bạn có đủ tự tin để nói rằng “Tôi có thể tồn tại trên thế giới này mà không cần ai giúp đỡ” hay không?
6. Dấu hiệu cho thấy trẻ học tập quá tải
Khi bạn thấy lượng bài tập về nhà của trẻ không quá nhiều và thay vì chỉ mất một 1 giờ đồng hồ thì trẻ lại dành đến 3 giờ đồng hồ mới hoàn thành nó, thì có thể là do trẻ mất tập trung và muốn trì hoãn việc làm bài tập.
Tuy nhiên nếu bạn thấy trẻ bật đèn vào lúc nửa đêm để học bài thì có thể là do khối lượng bài đã quá tải. Thông thường, đối với trẻ lớp 6 có thể dành 1 giờ để làm bài tập về nhà, lớp 9 là 1h30 phút và những trẻ học cấp 3 là nhiều hơn 2 tiếng… Một số nghiên cứu cho thấy rằng dù trẻ có dành nhiều hơn thời gian để học thì kết quả học tập cũng không cải thiện lên đáng kể.
7. Hãy cho trẻ thấy rằng cha mẹ rất coi trọng việc học tập
Có thể trước đây do ảnh hưởng từ phim ảnh hoặc một số chương trình trên tivi mà trẻ có thể suy nghĩ một cách tiêu cực về trường học. Vì vậy bạn cần làm cho trẻ cảm thấy thích thú với việc học. Không nên để trẻ nghĩ rằng học tập là nghĩa vụ bắt buộc phải làm mà hãy làm cho trẻ hiểu rằng học tập chính là thứ làm phong phú thêm gia vị của cuộc sống. Chắc hẳn gia đình bạn đã có kinh nghiệm để biết nắm bắt những cơ hổi giúp trẻ mở mang đầu óc về mọi thứ trong cuộc sống. Lắng nghe trẻ chia sẻ một cách thích thú về một vấn đề nào đó mà trẻ mới học được có lẽ là một trong những niềm vui của các bậc cha mẹ.
Hãy làm cho trẻ hiểu được giá trị của sự làm việc chăm chỉ và niềm tự hào khi làm tốt một việc gì đó, rèn luyện cho trẻ nguyên tắc làm việc cùng với những kĩ năng cần thiết sẽ giúp trẻ có nhiều cơ hội hơn khi bước vào đời.
8. Khuyến khích trẻ đọc sách
Một cuộc khảo sát cho thấy rằng nếu trẻ vị thành niên và gia đình dành nhiều thời gian để đọc sách thì trẻ sẽ làm bài kiểm tra môn ngữ văn và toán học tốt hơn so với những trẻ khác. Mỗi tuần, trung bình trẻ dành khoảng 12 giờ để xem ti vi và 75 phút để đọc sách. Theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu xã hội thuộc đại học Michigan Hoa Kỳ thì cứ mỗi 1 giờ đồng hồ đọc sách thì trẻ sẽ có điểm môn ngữ văn và môn toán cao hơn nửa điểm. Ngược lại, 5 giờ xem TV của trẻ khiến điểm số 2 môn này thấp hơn nửa điểm.
9. Xem xét việc mua máy vi tính cho trẻ vị thành niên
Máy tính đang dần trở thành một công cụ không thể thiếu trong xã hội ngày nay, nó hiện diện ở tất cả mọi nơi, gồm cả trường học và nơi làm việc. Khi trẻ lớn hơn, trẻ sẽ ít chơi game trên máy vi tính hơn và chuyển qua các chương trình phục vụ học tập và xử lý văn bản. Nếu bạn không đủ điều kiện để mua máy vi tính cho trẻ thì trẻ có thể sử dụng máy tính ở trường học hoặc các thư viện công cộng.
10. Nếu trẻ có công việc làm thêm ở bên ngoài, hãy giới hạn thời gian làm việc mỗi tuần cho trẻ
Ngày nay, không ít học sinh cấp ba có công việc làm thêm. Tuy nhiên không nên cho con dành quá nhiều thời gian vào việc làm thêm bởi vì có thể ảnh hưởng đến vấn đề học tập của trẻ. Theo thống kê cho thấy nếu học sinh dành quá nhiều thời gian vào công việc làm thêm có xu hướng bị điểm kém, vắng học nhiều hơn hoặc thường cảm thấy buồn ngủ, mệt mỏi khi ở trong lớp. Đặc biệt trẻ cũng sẽ ít tham gia các hoạt động ngoại khóa hơn cũng như ít tìm thấy sự hứng thú trong học tập và ít cảm thấy hài lòng hơn.
Đối với trẻ từ 14 -15 tuổi thì không làm việc nhiều hơn 3 giờ mỗi ngày và 15 giờ mỗi tuần trong năm học; 8 giờ mỗi ngày và 40 giờ mỗi tuần trong suốt mùa hè. Đối với trẻ trẻ từ 16- 17 thì không làm việc nhiều hơn 4 giờ mỗi ngày và 20 giờ mỗi tuần trong suốt năm học; 8 giờ mỗi ngày và 40 giờ mỗi tuần vào mùa hè. Ngoài ra không để trẻ làm việc trước 7 sáng và sau 10 giờ tối.
11. Duy trì mối quan hệ giữa giáo viên và phụ huynh
Khi trẻ bước ra khỏi trường học thì cha mẹ đôi khi có thể nghĩ rằng trẻ đã đủ lớn và không cần cha mẹ bao bọc và theo sát nữa. Nhưng đừng bao giờ quên tham dự buổi họp phụ huynh hoặc ít nhất cũng nên liên lạc với giáo viên chủ nhiệm của trẻ, ngay cả khi không có vấn đề gì nghiêm trọng. Trẻ tuổi vị thành niên sẽ học tốt hơn khi gia đình được thông báo về sự tiến bộ của trẻ. Thêm vào đó, cha mẹ cũng có thể biết thêm về những thế mạnh của con mình, từ đó có thể định hướng cho trẻ trong tương lai. Nếu bạn quá bận rộn thì dành vài phút trò chuyện với giáo viên qua điện thoại để biết về tình hình học tập của con. Tuy nhiên, vì tính chất công việc nên giáo viên không phải lúc nào cũng mang theo điện thoại bên mình. Vì vậy, trong một số trường hợp khẩn cấp bạn nên để lại một tin nhắn thật lịch sự cho giáo viên của con để gọi lại cho bạn lúc nào giáo viên có thời gian rảnh.
Hầu hết các giáo viên sẽ đồng ý với việc này. Họ hiểu rằng không phải lúc nào cũng có dịp để nói chuyện với phụ huynh. Tuy nhiên giáo viên cũng còn dành thời gian thời gian cho các ông bố và bà mẹ khác nữa vì vậy hãy chuẩn bị những điều cần thảo luận một cách cụ thể để tránh làm mất thời gian của cả hai.
Heliping your teen succeed in school. Donald E. Greydanus, MD., F.A.A.P., Editor-in-chief and philipBashe, (eds) 2003, Caring for your teenager, Bantam books, USA
