Tiền sản giật – Biến chứng thai kỳ cực nguy hiểm

Tiền sản giật khi mang thai, còn gọi là tăng huyết áp do thai nghén hay nhiễm độc thai nghén (toxemia), là một rối loạn thường hình thành vào giai đoạn sau của thai kỳ.

Tiền sản giật là gì?

Tiền sản giật là một rối loạn thường hình thành vào giai đoạn sau của thai kỳ (sau tuần 20) với triệu chứng chính là huyết áp cao, sưng tấy quá mức (phù nề), và có đạm trong nước tiểu.

Tình trạng này thường biểu hiện rõ nhất khi mẹ mang thai được 37 tuần nhưng mẹ cũng có thể có các triệu chứng của tiền sản giật trước tuần 20 của thai kỳ nhưng chỉ ở các trường hợp hiếm như bị thai trứng.

Nếu tiền sản giật không được điều trị, nó có thể phát triển thành sản giật, một tình trạng nghiêm trọng hơn nhiều có liên quan đến chứng co giật. Tiền sản giật không được kiểm soát cũng có thể gây ra một số các biến chứng thai kỳ khác như sinh non hoặc hạn chế sự tăng trưởng của em bé trong tử cung.

Tiền sản giật khi mang thai có phổ biến không?

Khoảng 8% phụ nữ mang thai được chẩn đoán bị tiền sản giật. Những phụ nữ mang đa thai, phụ nữ trên 40 và những phụ nữ bị cao huyết áp hay tiểu đường cũng có nguy cơ khởi phát tiền sản giật cao hơn.

Nếu từng được chẩn đoán mắc tiền sản giật ở một trong những lần mang thai trước thì khả năng mẹ bị tiền sản giật trong những lần mang thai sau trong tương lai là hơn 30%.

Nguy cơ sẽ cao hơn nếu mẹ được chẩn đoán mắc tiền sản giật trong lần mang thai đầu tiên hoặc nếu mẹ khởi phát tiền sản giật vào thời gian đầu của bất kỳ lần mang thai nào trước đó.

Nguyên nhân đằng sau tiền sản giật

Không ai biết chắc nguyên nhân nào gây ra tiền sản giật, tuy vậy cũng có một số các giả thuyết:

Liên kết di truyền. Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng sự cấu thành di truyền của thai nhi có thể là một trong các yếu tố dẫn đến tiền sản giật. Vì vậy, nếu mẹ ruột hay mẹ chồng của bạn từng bị tiền sản giật khi mang thai thì có khả năng bạn sẽ bị tiền sản giật trong các lần mang thai của mình.

Sự khiếm khuyết của mạch máu. Có ý kiến cho rằng sự khiếm khuyết này làm các mạch máu ở một số phụ nữ bị co lại trong thời gian mang thai thay vì phải mở rộng ra như bình thường.

Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết do sự khiếm khuyết của mạch máu dẫn đến sự sụt giảm cung cấp máu tới các cơ quan như thận và gan và gây ra tiền sản giật. Thực tế, những phụ nữ từng bị tiền sản giật trong thời gian mang thai về sau có nguy cơ cao mắc một số vấn đề về tim mạch dường như cũng cho thấy rằng các bệnh có thể là kết quả của việc dễ bị cao huyết áp ở một số phụ nữ.

Bệnh về nướu. Phụ nữ mang thai mắc bệnh nghiêm trọng về nướu có khả năng cũng bị tiền sản giật cao hơn gấp hai lần so với các phụ nữ bình thường. Các chuyên gia lý luận rằng nhiễm khuẩn gây bệnh nướu có thể di chuyển xuống nhau thai hoặc tạo ra các chất hóa học có thể gây tiền sản giật. Tuy vậy, vẫn chưa biết liệu bệnh nướu có phải là nguyên nhân gây tiền sản giật không hay chỉ gắn liền với nó.

Phản ứng miễn dịch với vật ngoại lai – chính là thai nhi. Giả thuyết này cho rằng cơ thể người phụ nữ trở nên dị ứng với thai nhi và nhau thai. Sự dị ứng này gây ra phản ứng trong cơ thể người mẹ, có thể tổn thương tới máu và mạch máu của người mẹ. Các dấu hiệu di truyền của cha và mẹ càng giống nhau, thì phản ứng miễn dịch này càng có khả năng xảy ra.

Sự giảm lưu lượng máu đến nhau thai. Điều này có thể xảy ra nếu nhau thai không bám chắc được vào lớp nội mạc tử cung và các động mạch tại đó không giãn nở đủ, vì vậy chỉ có ít máu tới được nhau thai. Các tình trạng như cao huyết áp mãn tính và tiểu đường cũng có thể gây giảm lưu lượng máu đến nhau thai.

Tiền sản giật và cao huyết áp thai kỳ khác nhau như thế nào?

Nếu mẹ bị cao huyết áp sau 20 tuần mang thai nhưng không có đạm trong nước tiểu hay các dấu hiệu khác của tiền sản giật, mẹ có thể chỉ bị cao huyết áp thai kỳ.

Nếu đạm sau đó được tìm thấy trong nước tiểu hoặc xét nghiệm máu cho kết quả bất thường, mẹ sẽ được chẩn đoán bị tiền sản giật. Việc này xảy ra trong khoảng ¼ trường hợp các mẹ ban đầu được chẩn đoán bị cao huyết áp thai kỳ.

Rất có khả năng huyết áp của mẹ sẽ trở lại bình thường sau khi sinh con. Nếu 3 tháng sau sinh,  mức huyết áp của mẹ vẫn cao mẹ sẽ được chẩn đoán bị cao huyết áp mãn tính. Trường hợp này không có nghĩa cao huyết áp thai kỳ đã tiến triển thành mãn tính, mà thay vào đó, có thể mẹ bị mãn tính từ trước rồi mà không biết đấy thôi.

Việc mang thai thường làm huyết áp của người phụ nữ giảm vào thời gian cuối của tam cá nguyệt đầu tiên và gần như là suốt tam cá nguyệt thứ 2 của thai kỳ. Vì vậy, điều này có thể tạm thời che dấu tình trạng cao huyết áp mãn tính.